Mimo starań i przezorności leśników wciąż mamy niedostatek grubych i dziuplastych drzew. Dziupla to najlepsze naturalne miejsce gniazdowania nie tylko ptaków, ale także wielu innych zwierząt. Rola drzew dziuplastych w przyrodzie jest ogromna, niestety drzewa te wywracane są przez wiatr i ulegają rozpadowi.  Dlatego należy wywieszać w lesie, w parkach, sadach i w pobliżu domów sztuczne dziuple dla ptaków i niektórych ssaków. Budki wykorzystywane są do przeprowadzenia lęgów, ale też służą im za nocne schronienie. Zimą z kolei chronią swoich lokatorów przed mrozem. Warto jesienią zadbać o taką formę pomocy przyrodzie.

W czasach kiedy wszyscy jesteśmy zabiegani, doskonałym sposobem na relaks, a także dobrą okazją do świetnej zabawy dla całej rodziny jest stworzenie własnej budki lęgowej. Przycięcie i zbicie kilku desek zajmie nam najwyżej godzinę, może dwie, a satysfakcja ze wspólnej pracy będzie ogromna. Potem czeka nas obserwacja ptaków, a także słuchanie ich śpiewu.

ZASADY BUDOWY BUDEK LĘGOWYCH

1. Jako materiał do budowy należy wykorzystać deski z litego drewna o grubości od 2 do 3 cm.
2. Długość otworu wlotowego powinna uniemożliwiać drapieżnikom sięgnięcie w głąb budki, dlatego przednia ścianka powinna być grubsza od pozostałych. W tym celu można zastosować do jej budowy dwie lub trzy deski lub też zamontować wokół otworu wlotowego dodatkową deseczkę.
3. Przednia ścianka powinna być ruchoma w taki sposób, żeby można było wyczyścić budkę – najlepiej zastosować ruchomy haczyk (zagięty gwóźdź), który po odgięciu uniemożliwi zdjęcie przedniej ścianki budki.
4. Daszek budki powinien mieć spadek w stronę otworu wlotowego i wystawać przed ściankę, zapobiegnie to zalewaniu wnętrza budki podczas deszczu.
5. Nie należy stosować „patyczka” przy otworze wlotowym do budki, mieszkańcy budki z niego nie korzystają, a ułatwia on dostęp do budki drapieżnikom.
6. Wymiary budek powinny być dostosowane do preferencji gatunku, dla którego są przeznaczone.

Typ A (np. sikora bogatka, mazurek, wróbel)

Typ A1 (np. sikora modra, muchołówka żałobna)

Typ B (np. szpak, kowalik, pleszka, krętogłów)

Typ D (np. gołąb siwy, dudek)

Typ E (np. gągoł, tracz, puszczyk)

ZASADY WIESZANIA BUDEK LĘGOWYCH

1. Termin wywieszania: jesienią i wczesną wiosną jednak nie później niż do 15 marca.
2. Budki powinno się mocować na desce przybijanej do pnia drzewa za pomocą nierdzewnych gwoździ. Zaleca się stosowanie 4 gwoździ, dwóch nie powinno się wbijać do końca, co będzie stanowić zapas na przyrost drzewa.
3. Budki należy wieszać pochylone lekko do przodu, żeby zapobiec ich zalewaniu podczas deszczu.
4. Odległość pomiędzy budkami powinna być dostosowana do preferencji gatunku, dla którego są przeznaczone, np. dla sikor wystarczy 30-50 m, a dla puszczyka już 100-500 m.
5. Optymalna wysokość wywieszania budek to 4m, taka wysokość pozwoli chronić budki przed wandalizmem, a przy okazji ich czyszczenie nie będzie utrudnione. Jednak niektóre gatunki wymagają budek powieszonych znacznie wyżej, np. puszczyk – około 10 m.

Dlaczego czyszczenie budek jest koniecznością?

Po pierwsze dlatego, żeby oczyścić budkę z potencjalnych pasożytów, które mogą zagrażać zarówno ptakom nocującym w niej (np. zimą), jak i przyszłym młodym. Po drugie, ze względów bezpieczeństwa. Ptaki niechętnie zasiedlają skrzynki, w których jest za dużo materiału gniazdowego. Jeśli nowe gniazda są budowane na gniazdach starszych, mogą się niebezpiecznie zbliżyć do otworu wlotowego, przez co są bardziej narażone na atak drapieżników.