Aktualności Aktualności

Ryś euroazjatycki Lynx Lynx

19.02.2021 | Klaudia Bytner

Ryś euroazjatycki to gatunek lądowego ssaka drapieżnego z rodziny kotowatych. Występuje w Europie i Azji. Jest jednym z największych drapieżników w Europie. W Polsce jest gatunkiem rzadkim i objętym ścisłą ochroną gatunkową.

Wygląd

Długość ciała dorosłego osobnika może dochodzić do 150 cm, w tym ok. 20 cm przypada na krótki ogon. Masa ciała wynosi od 12 do 35 kg, średnio ok. 20 kg. Wyraźny dymorfizm płciowy, samce większe od samic.

Ogon krótki, tępo zakończony, z charakterystycznym czarnym końcem. Uszy trójkątne i sterczące, szerokie u podstawy i zakończone pędzelkami sztywnych, czarnych włosów. Sierść gęsta i jedwabista. Górna strona ciała ciemniejsza, najczęściej brązowo-rudo-szara, brzuch białokremowy. Rysie karpackie mają futro z wyraźnymi czarnymi plamami, a rysie nizinne są ubarwione bardziej jednolicie, ze słabymi cętkami tylko na łapach.

Ryś ma krępy tułów, okrągłą głowę, krótką szyję, kończyny długie i silnie umięśnione, z szerokimi łapami.

Rozmnażanie

Ruja u rysi występuje raz w roku od końca stycznia do marca. Wówczas znacząco powiększają się areały samców, które starają się kopulować z jak największą liczbą samic.

Średni okres trwania ciąży ok. 70 dni. Młode rodzą się najczęściej w maju, zwykle 2-3 osobniki. Przychodzą na świat ślepe, otwierają oczy w drugim tygodniu życia. Tylko samica opiekuje się potomstwem. Przez 2 pierwsze miesiące życia młode przebywają w gnieździe, potem matka przenosi je do tymczasowych ukryć. Podrastające rysie uczą się polować obserwując matkę, a potem jej pomagając.

Młode przebywają z matką, aż do następnej rui i zmuszone są podjąć samodzielne życie w wieku 9-11 miesięcy.

Sposób odżywiania

Ryś jest mięsożerny. Dzienne zapotrzebowanie dorosłego osobnika wynosi do 2,5 kg mięsa. Podstawowym pokarmem tego drapieżnika są dzikie ssaki kopytne, przede wszystkim sarny, ale także jelenie. Mniejsze gatunki zdobyczy (zające, patki, gryzonie) tylko uzupełniają dietę, zwłaszcza w okresie letnim.

Aktywność

Ryś jest zwierzęciem zamieszkującym duże kompleksy leśne i prowadzi bardzo skryty tryb życia. Zwierzę o aktywności nocnej, w ciągu dnia odpoczywa i śpi. W miejscach spokojnych oraz w czasie zwiększonego zapotrzebowania na pokarm (zima, wychowywanie młodych) bywa także aktywny w dzień. Długość dobowej wędrówki może przekraczać 20 km, najczęściej do 10 km. Rysie, oprócz kotek z podrośniętymi młodymi i par podczas marcowania, polują samotnie. Wykorzystując naturalną osłonę podszytu, leżących drzew itp., podkradają się jak najbliżej do upatrzonej ofiary, aby następnie błyskawicznie ją dopaść i zabić. Po upolowaniu większej zdobyczy mogą przebywać w jej pobliżu nawet kilka dni.

Potencjalne zagrożenia

Ryś jako gatunek nie jest zagrożony w skali świata, natomiast jego populacja w Polsce doświadcza lokalnych, ale bardzo istotnych zagrożeń.

Kłusownictwo jest zasadniczym czynnikiem śmiertelnym dorosłych rysi w naszym kraju. Jest to przede wszystkim ginięcie rysi we wnykach stawianych przez kłusowników na sarny i jelenie (drapieżniki podążają po ścieżkach tych zwierząt i wpadają w pętle).

Rozwój infrastruktury komunikacyjnej: drogi i linie kolejowe. Co roku rejestruje się kilka przypadków rysi zabitych przez samochody i pociągi.

Odizolowanie populacji spowodowane brakiem możliwości migracji między większymi kompleksami leśnymi. Kompleksy te są oddzielone od siebie dużymi obszarami bezleśnymi, polami uprawnymi i łąkami, co praktycznie uniemożliwia przemieszczanie się rysi między nimi. Izolacja ta zostanie jeszcze powiększona przez spodziewany rozwój autostrad i dróg szybkiego ruchu.

 

METODA "BORN TO BE FREE"
Nadleśnictwo Pisz współpracuje z Parkiem Dzikich Zwierząt w Kadzidłowie w zakresie reintrodukcji rysia metodą „born to be free” opracowaną przez dr Andrzeja Krzywińskiego, od ponad 10 lat. Pierwsze rysie reintrodukowane autorską metodą zostały wprowadzone do przyrody w 2004 r. W latach 2004-2018 w regionie Pojezierza Mazurskiego metodą reintrodukcji wprowadzono 30 osobników. Jak podaje WWF Polska liczebność rysia w Puszczy Piskiej szacuje się obecnie na 10-12 osobników.  W ostatnich latach rysie widywane były przez leśniczych na terenie leśnictw Zielone, Niedźwiedzi Dół i Browarnik.
Metoda „born to be free” opiera się na stopniowej adaptacji młodych rysi do środowiska naturalnego. W tym celu, w lasach Puszczy Piskiej wybudowano woliery, w których przed okresem rui umieszcza się dorosłe osobniki. Woliery są tak skonstruowane, że rodzące się w nich młode od pierwszych dni życia mogą wychodzić na zewnątrz woliery przez niewielki otwór - zbyt mały, aby wydostać się przez niego mogły dorosłe osobniki. Młode od urodzenia korzystają z wolności poznając środowisko, w którym później będą żyły. Przez kilka pierwszych miesięcy życia młode rysie mają bezpośredni kontakt z matką, przebywającą w wolierze. Wejście do woliery jest zamykane po około 4 - 5 miesiącach - w czasie, gdy młode rysie przestają już korzystać z mleka matki. Dorastające rysie przebywają w bliskiej okolicy woliery, gdzie są dokarmiane, utrzymując kontakt z matką do momentu usamodzielnienia (około 1 rok). Kontakt z człowiekiem jest ograniczony do minimum, dzięki czemu rysie rodzące się w wolierze nabywają cech zwierząt dzikich i z reguły unikają człowieka.
Nadleśnictwo Pisz wydzierżawia PDZ w Kadzidłowie teren do prowadzenia badań – obecnie na dzierżwionym terenie jednego z leśnictw znajduje się woliera, w której prowadzone są próby rozmnożenia osobników rysia przywiezionych z zagranicy. Podobne woliery rozmieszczone są także w innych nadleśnictwach Puszczy Piskiej.
Nadleśnictwo rozważa w najbliższym czasie wzięcie udziału w innym projekcie pn.” Rozszerzenie zasięgu populacji rysia bałtyckiego w północnej Polsce”, którego pomysłodawcą jest Zachodniopomorskie Towarzystwo Przyrodnicze wraz z Fundacją WWF Polska. Projekt polegać ma na przeniesieniu na tereny północnej Polski minimum 60 osobników rysia urodzonych w niewoli (m.in. z Niemiec, Austrii, Łotwy i Estonii, a także z własnej hodowli prowadzonej w oparciu o rysie przebywające w zagrodach hodowlano-pokazowych Zachodniopomorskiego Towarzystwa Przyrodniczego). W ramach projektu powstać mają zagrody adaptacyjne, zagrody wypuszczeniowe oraz ośrodek rehabilitacji.
Autor: Zofia Górska

Filmik przedstawia rysia uchwyconego na fotopułapce: https://youtu.be/k3yBcetalJM